Genelkurmay Başkanı Nasıl Olunur? Nasıl Seçilir? Maaşı Ne Kadar?
Devletin temel amaç ve görevleri, Anayasanın 5. maddesinde; “Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak” şeklinde sıralanır. Bu görevin yerine getirilmesi için yapılması gerekenlerden biri de, milli güvenliğin sağlanmasıdır. Anayasamızın, 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunu ile değiştirilen 117. maddesi uyarınca, Başkomutanlık, Türkiye Büyük Millet Meclisinin manevi varlığından ayrı düşünülemez ve bu görev Cumhurbaşkanı tarafından yerine getirilir.
Milli güvenliğin sağlanması ve Silahlı Kuvvetlerin ülkeyi savunmaya hazırlanmasından Cumhurbaşkanı sorumludur. Gerekli görmesi halinde Cumhurbaşkanı bu sorumluluğu Genelkurmay Başkanı ile paylaşabilir ya da devredebilir. Cumhurbaşkanı tarafından atanan Genelkurmay Başkanı, Silahlı Kuvvetlerin komutanıdır ve savaşta Başkomutanlık görevlerini Cumhurbaşkanlığı adına yerine getirir.
Anasayamızda yer alan maddelerden de anlaşılacağı gibi Genelkurmay Başkanı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin en yüksek rütbeli askeridir.
Genelkurmay Başkanı Nasıl Olunur?
Genelkurmay Başkanı olmak için Kara, Hava ya da Deniz Kuvvetlerinde orgeneral ya da oramiral rütbesine sahip olmak gerekir. Anayasa ile kendisine milli güvenliği sağlama sorumluluğu yüklenen Genelkurmay Başkanı, ordu içindeki en kıdemli yani en üst rütbeli askerler arasından Bakanlar Kurulu tarafından seçilir ve Cumhurbaşkanına tavsiye edilir.
Genelkurmay Başkanı Nasıl Seçilir?
Genelkurmay Başkanı, Türk Silahlı Kuvvetlerindeki orgeneral ve oramiraller arasından seçilir. Bakanlar Kurulu tarafından Cumhurbaşkanına tavsiye edilen Genelkurmay Başkanı adayı, kabul edilmesi halinde Cumhurbaşkanı tarafından atanır.
10 Temmuz 2018 tarihine kadar, Genelkurmay Bakanının Kara, Hava, Deniz Kuvvetleri komutanları arasından seçilmesi geleneğine bu tarihten itibaren son verilmiştir. Günümüz itibarıyla kuvvet komutanı olmayan, orgeneral ya da oramiral rütbesindeki herhangi bir Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu, Genelkurmay Başkanı olabilir.
Genelkurmay Başkanının başka bir göreve atanması veya emekliye ayrılması da yine Bakanlar Kurulunun teklifiyle Cumhurbaşkanı tarafından gerçekleştirilir. Başka göreve atanma ya da emeklilik sebebiyle boşalan Genelkurmay Başkanlığı makamına en geç 45 gün içinde yeni bir atama yapılır. Bakanlar Kurulu tarafından yürütülen 1324 sayılı Genelkurmay Başkanının Görev ve Yetkilerine Ait Kanun gereğince, seçilecek olan Genelkurmay Başkanının önceden kuvvet komutanlığı yapmış olması şartı aranmaz.
Genelkurmay Başkanının Görevleri
Anayasanın 117. maddesi ile devletin asli görevleri arasında sayılan milli güvenliği sağlamaktan sorumlu olan Genelkurmay Başkanlığı ve Kuvvet Komutanlıklarının görev ve yetkileri, 4 no’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle düzenlenmiştir. Bu kararnameye göre Genelkurmay Başkanlığı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıklarıyla birlikte, Milli Savunma Bakanlığına bağlıdır. Cumhurbaşkanı, doğrudan Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanlarından bilgi alabilir, bunlara doğrudan emir verebilir. Cumhurbaşkanının emirlerinin yerine getirilmesi için başka herhangi bir makamdan onay almasına gerek yoktur ve Genelkurmay Başkanının bu emirleri derhal yerine getirmesi elzemdir. Kararname çerçevesinde Genelkurmay Başkanı;
- Cumhurbaşkanı adına Silahlı Kuvvetlere komuta eder. Savaş halinde Başkomutanlık görevi Cumhurbaşkanı tarafından Genelkurmay Başkanına devredilir.
- Savaş durumunda Silahlı Kuvvetlere personel temini, istihbari faaliyetler, sevk ve idarenin nasıl gerçekleşeceği gibi teknik konularda stratejiler geliştirerek bunları Milli Savunma Bakanına sunar.
- Askeri okullardaki eğitim ve öğretim hizmetleriyle ilgili görüş ve tavsiyelerini Milli Savunma Bakanlığına bildirir.
- Yapılacak olan uluslararası antlaşmaların askeri yönlerinin tayininde ve uygulama esaslarının tespitinde görüşlerini bildirir, gerekirse toplantılara katılır ya da temsilci gönderir.
- Bizzat kendisi ya da yetki verdiği kişi ve kuruluşlar aracılığıyla, iş birliği halinde olması gereken Bakanlıklar veya başka kurumlarla temaslarda bulunabilir.
Genelkurmay Başkanının Maaşı
Genelkurmay Başkanı, ordunun en yüksek rütbeli subayıdır. Bir askeri öğrencinin teğmenlikten, Kara Kuvvetlerinde orgeneral ya da Deniz Kuvvetlerinde oramiral rütbesine erişebilmesi için Türk Silahlı Kuvvetlerinde en az 28 yıl geçirmek zorunda olduğu (3 yıl teğmen, 6 yıl üsteğmen, 6 yıl yüzbaşı, 5 yıl binbaşı, 3 yıl yarbay ve en az 5 yıl albay) düşünülecek olursa, ordudaki en yüksek maaşı alıyor olması da son derece normaldir.
Silahlı Kuvvetlere mensup askerlerin maaşları hesaplanırken hizmet yılı, alınan eğitimler, yabancı dil, yurt içi ve yurt dışı görevleri, kahramanlıklar, başarılar gibi kriterler göz önüne alındığından, aynı rütbede de olsa bazı maaş farklılıkları görülebilir.
2019 yılı itibarıyla Genelkurmay Başkanı maaşı için; 12.000-13.000 TL aralığında bir tutardan söz edilebilir.
Bir önceki yazımız olan Askeri Rütbeler: Sıralaması, Ortalama Maaşları ve İşaretleri başlıklı makalemizde albay, asker maaş ve askeri rütbe hakkında bilgiler verilmektedir.