Vicdani Ret Nedir? Nasıl Yapılır? Cezası Var Mıdır?
Türk Medeniyeti’nin varlığından beri askerlik önemli bir görev görülmüş ve kutsal kabul edilmiştir. Ancak son yıllarda değişen hayat şartları ve insanların birbirinden farklı görüşleri savunmasıyla birlikte askerliğin zorunlu olmaması gerektiği ifade edilmektedir. Günümüzde birçok Türk genci, şanlı Türk ordusuna katılmak isterken bir kısım genç de vicdani ret yoluyla askerliği reddetmeyi talep eder.
Vicdani Ret Nasıl Yapılır?
Türkiye’de ilk defa 1989 yılında Tayfun Gönül isimli kişi vicdani ret için başvuru yapmıştır ve Eski Türk Ceza Kanunu’nun 155. Maddesiyle yargılanmıştır. Bu yargılanmada Gönül için üç ay hapis cezası verilmiş ve ardından hapis cezası para cezasına çevrilmiştir.
Vicdani retçiler kendi yaşam görüşleri ve etik değerleri doğrultusunda askerlik görevini yerine getirmeyi reddeder. Buna göre vicdani retçilerin askerlik yapmamasına dair sebepleri şunlardır:
- Savaşa karşı olunması ve savaşları yürüten ordunun bir parçası olmak istenmemesi,
- Politik görüşleri doğrultusunda sınırsız ve özgür bir dünya görüşünü savunduğunu ifade etmesi,
- Devletsiz bir dünyada yaşamak istemesi,
- Emir almak ya da vermek, itaat etmek gibi davranışları istememesi,
- Dini inançları doğrultusunda savaşa, şiddete, savaş eğitimine karşı olması,
- Şiddet göstermekten, kullanmaktan vb. kaçınması.
14 Kasım 2011 tarihinde dönemin Adalet Bakanı, Sadullah Ergin vicdani ret ile ilgili yasa tasarısının yapılacağını ve yasallaştırılacağını ifade etti. Ancak bu tasarı kısa bir süre sonra geri çekildi. Aynı zamanda Türkiye’de Avrupa Konseyi’ne üye olduğu halde vicdani ret’ti reddeden tek ülkedir. Ülkemizde, vicdani ret kabul edilmemekle birlikte çeşitli yaptırımlar uygulanır.
Cezası Nedir?
1982 Anayasası’nda askerlik için şu maddeye yer verilmiştir: “Vatan hizmeti her Türk’ ün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin silahlı kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir.”
Askerlik görevini reddedenler iki ay ve iki sene arasında değişen hapis cezası veya 26 bin TL ile 40 bin TL arasında değişen para cezası alabilir. Aynı zamanda bu kişiler, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışamaz.
Sağlık, eğitim, özel nedenler vb. haricinde her Türk genci askerlik görevini yerine getirmekle yükümlüdür, aynı zamanda halkı askerlikten soğutmak için yapılan çalışmalar, yayınlar vb. hapis cezasına sebep olabilir.
Bir önceki yazımız olan 2023 Askerlik Celp Dönemleri, 2023 Celp Tarihleri Açıklandı başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.